De PPM afwijking

Elke RTL-USB stick-receiver heeft zijn eigen afwijking in afstemming, veroorzaakt door toleranties van onderdelen en omgevingstemperatuur. Deze zorgt ervoor dat elke goedkope stick eigenlijk altijd naast zijn frequentie staat, het maakt hem echter niet minder in ontvangst en werking!
Een indicatie van deze PPM waarde is te verkrijgen door af te stemmen op een Repeaterfrequentie voor Radiozendamateurs: stem af en fine-tune in het configuratiescherm met de PPM instelling tot de berg in het midden van de afstemnaald staat. Gebruik geen vliegtuigfrequenties voor deze instelling, die wijken teveel af (Dopplereffect en andere oorzaken). Ook een handige referentiefrequentie is de C2000/P2000-netwerkfrequentie (169,650 MHz), tenminste.. als die mast in de buurt staat.

Chrome Plugin

Een handige manier om die PPM (Parts Per Million) afwijking voor de (RTL) DVB-T USB stick snel te weten te komen, is de installatie van een plug-in voor de Chrome Browser van Google.

Dit wordt beschreven in een gebruiksaanwijzing die hier ook ter download wordt aangeboden. Stem af op een publieke zender, dat is een redelijke ijkbron. Gebruik hiervoor zeker geen etherpiraatfrequentie! Een verloop van + of - 2 PPM over een groot afstembereik is bij SDR# ontvangst geen probleem, als men het maar eenmaal weet. De waarde bij VHF (169 MHz) is vaak ook een beetje afwijkend ten opzichte van de UHF (446 MHz) waarde.

De PPM waarde op of dichtbij de 0 krijgen

PPM is de afkorting van Parts Per Million, als afwijking van het gebruikte kristal ten opzichte van de gewenste waarde. Dit is de afwijking in Hertz die het kristal na fabricage al heeft en dus eigenlijk al naast zijn gewenste frequentie staat. Alle low-cost RTL-USB sticks die ik bezit, hebben een positieve afwijking in PPM en de grootste was 79. Deze heb ik naar 0 gekregen door aan een van de kristalpootjes een variabele condensator (60 pF) tegen massa te solderen en op 0 af te regelen. Als de PPM waarde van een stick tegen de 20 PPM is, dan volstaat een waarde van 15 pF. Als de stick warm wordt dan blijft de PPM waarde nog wel verlopen (plus of min 1,5 PPM) , maar dit is niet noemenswaardig. Mijn grijze aluminium V3 versie heeft een stabiele fabricage-afwijking van -2 PPM en is voorzien van een nauwkeuriger en temperatuurgecontroleerd (TCXO) kristal. Alle sticks in plastic behuizing kostten mij zo'n 8 tot 9 Dollar, de aluminium versie kostte zo'n 20 Dollar.

Vertraging in weergave

Doordat de ontvangen signalen eerst moeten worden verwerkt in de computer en door de SDR# software, is er sprake van enige vertraging van het geluid. Een halve tot hele seconde vertraging van een uitzending is dus normaal. Bij trage computers is dit langer of gaat het geluid stotteren bij teveel bewerkingen (filters) die ingeschakeld staan, een te grote bandbreedte of bij een te grote (of te lange) frequentielijst!

De bediening (afstemmen)

Om met de SDR Sharp software sneller af te kunnen stemmen is het handig om daarvoor een draaiknop te gebruiken die in snelle stapjes de afstemming verzorgt. Het muiswieltje biedt een handige mogelijkheid, waarvan handig gebruik kan worden gemaakt.

 

Afstemhulpje

Door in combinatie met de juiste muissoftware een tweede muis te gebruiken, kan de bediening nog verbeterd worden. Als voorbeeld daarbij het volgende: Stel je eens voor dat je een jog-en-dial draaiknop kan maken die voor de afstemming te gebruiken is. Muiscursor 1 is voor de gewone bediening en muiscursor 2 is voor de afstemming... die immers ingesteld kan worden met het middelste rol-wieltje. Als dat wieltje dan extern gemaakt wordt, wordt het helemaal leuk (sloop eens een muis van de Action..)! Zo kan er een encoder-schakelaar over de contacten van de rolschakelaar aangesloten worden en dan komt een jog-en-dial knop wel heel dichtbij... Eventueel kan voor deze afstemfunctie ook een Arduino Nano gebruikt worden, in combinatie met een encoder-draaischakelaar. Dat projectje werkte bij mij ook, maar het is allemaal wat bewerkelijker en daardoor niet zo handig. Een extra USB-muis werkt zonder extra instellingen immers altijd! Verwijzingen naar de juiste muissoftware staan op de downloadpagina.

De muisversie

Voor het afstemmen heb ik ook nog de functie van het rotatieknopje van een tweede muis gebruikt, nadat ik eerst de Arduino versies had gemaakt. Beide Arduinoversies gaven een wat stotterende werking (dat komt ook door de trage computer die ik gebruik). Op eBay heb ik daarvoor encoderschakelaars gekocht (draaischakelaar met stappen) en bij de Action worden kleine computermuizen) verkocht, zowel bedraad als draadloos. In die muizen wordt ook een encoderschakelaar gebruikt en de pootjes van de externe encoder-draaischakelaar worden via een soepel kabeltje OVER de contacten van de draaischakelaar van de muis gezet. Een stabiel kastje (via eBay) en een grote draaiknop van een afgekeurde Yamaha receiver maakt de regelaar compleet. Ook nog een wisselschakelaar in het kastje om de draaivolgorde om te schakelen (niet omdat het moet, maar gewoon omdat het kan) en dat maakt het projectje helemaal af.

Muissoftware

Om een dubbele muisbediening op mijn Windowscomputers te realiseren heb ik gebruik gemaakt van de TeamPlayer4 software van Dicolab.

SDRSharp Net Remote

De jog-and-shuttle knop op een Arduino Nano:
- de eenvoudige Arduino versie werkt, maar hij slaat nog wel eens stapjes over
- een verbeterde Arduino versie, aangesloten op een i5 computer, werkt wel goed
Hier staat de beschrijving van de encoder: SDRSharp physical-controls
Bij het resetten van de Arduino wordt de basisfrequentie (die in de sketch staat) doorgestuurd, dat werkt prima!
Voor wie het wil testen, gebruik deze knop eens en verbind dan ook eens de reset pin van de Arduino met de key pin van deze encoder:

 
 

Overige Info

Een globaal overzicht van gebruikte modulatie op verschillende frequentiegebieden:
AM en of SSB: 0 - 30 MHz
NFM (of WFM): 30 - 87.5 MHz
WFM: 87.5 - 108 MHz
AM: 108 - 137 MHz
AM (soms FM): 137 - 144 MHz
NFM: 144 - 174 MHz
NFM (soms WFM): 174 - 230 MHz
AM: 230 - 400 MHz
NFM: 400 - 1300 MHz

 

In mijn frequentielijst gebruik ik de volgende afkortingen:

AU Australië
BE België
CA Canada
CH Zwitserland
CN China
DE Duitsland
DK Denemarken
ES Spanje
EU Europe
IE Ierland
LU Luxemburg
NL Nederland
NO Noorwegen
NZ Nieuw Zeeland
R1 HAM Regio 1 (Europe)
R2 HAM Regio 2 (Noord/Zuid America)
R3 HAM Regio 3 (Azië)
SE Zweden
UK United Kingdom
US United States

.. en onder andere deze kenwoorden:

C- Civiel vliegverkeer (Burgerluchtvaart)
M- Militair vliegverkeer
Z- Zweef- of Recreatievliegverkeer
Lokaal- Klein vliegveld, of veld met weinig vermeldingen
-
HF- onder 30 MHz
VHF- 30 t/m 300mHz
UHF- 300 t/m einde SDR bereik (1,8 GHz)
-
MW- Mittel Welle (Middengolf)
FM- Frequentie Modulatie of FM omroepband
-
CB- Citizen Band (publiek te gebruiken frequenties)
HAM- Voor Radiozendamateur gebruik
HCB- HAM/CB combi-functie
-
BAND- Indicatie van een afgebakend frequentiebereik
TGN- Tijdelijk Gesloten Netwerk (voor langere periode in gebruik)
PMT- Portofoon Mobilofoon Tijdelijk (voor incidenteel gebruik)
AT- Volgens lijst van het Agentschap Telecom
MM- MultiMedia (microfoon, hoofdtelefoon, headset)
BHV- Bedrijfshulpverlening
AZC- AsielZoekersCentrum
PMR- Personal Mobile Radio (UHF frequenties voor publiek gebruik)
LPD- Low Power Device (UHF frequenties voor consumentenelectronica)
aPMR- Analoge PMR frequenties
dPMR- Digitale PMR frequenties
-
Beacon- Baken (RF ijkpunt)
Various- Verschillend gebruik
Rental- Verhuurradio of -frequentie
Gliders- Zweefviegtuigen
Digital- Digitaal verwerkt signaal (of data)
Analog- Analoog signaal (hoorbaar audio)
Events- Evenementen
NoTV- Analoge (oude) TV rasterfrequentie (nog niet toegewezen)
Repeater- Steunzender (relais) voor Radioamateurgebruik
Ronde- Regelmatige informatieve radioamateuruitzending
-
QRP- Radiozendamateurgebruik met laag vermogen
SSTV- Slow Scan TV (Plaatjes verzenden met een lage lijnopbouwfrequentie)
WSPR- Weak Signal Propagation (uitzenden om de werking tijdens condities te beoordelen)
MET- Meteo
MAR- Marine (ook gebruik op binnenwater)
AIR- Luchtvaartband of voor Luchtvaartgebruik
-
SSSM of SSM- Slow Speed Scout Morse (traag Morseschrift)
CZSK- Voorheen heette dit de Koninklijke Marine